Nederlandse wijn is helemaal hot. Er komen steeds meer wijnen uit
het kikkerlandje. De KLM schenkt aan boord al jaren de Zeeuwse wijn
van Wijnhoeve De Kleine Schorre. Met de krankzinnig mooie zomer
van afgelopen jaar zal de Nederlandse wijn van 2018 waarschijnlijk
fantastisch zijn. Maar is wijnbouw in Nederland nu een dure hobby of commercieel succes?
Lang was de wijnbouw voorbehouden aan regio’s waar het warmer was. De landelijke tendens van slow food concepten en de steeds groter groeiende vraag naar streekproducten laten zien dat Nederland ook op het gebied van onze primaire levensbehoefte eten en drinken naar de quality of life zoekt. Het verschuiven van de klimaatgrens, nieuwe resistente druivenrassen en hellende vlakken, maken wijnbouw in Nederland steeds aantrekkelijker. Het magische aan wijn maken is, dat je absoluut geen invloed hebt op de natuur. Afgelopen mei verpletterde een hagelbui in Bordeaux een deel van de wijngaarden, net tijdens de vruchtzetting. Dan kun je daar als wijnboer alleen maar naar staan kijken. Bodem, druif en wijnmaker vormen een drie-eenheid bij het maken van kwaliteitswijn, het weer valt echter niet te sturen. Nederland telt inmiddels al aardig wat wijngaarden. Zeker 180 wijnmakers verkopen hun wijn en zijn dus commercieel. Meestal is hun oppervlakte groter dan 1.000 m2.
Ruim de helft van de commerciële wijngaarden is 1 hectare of groter. Wijnhoeve De Kleine Schorre (Schouwen-Druivenland) meet zelfs
10 ha. De van oudsher meest prestigieuse wijngaard van Nederland, de Apostelhoeve van de familie Hulst vlak bij Maastricht, krijgt zelfs internationale erkenning voor haar wijnen. Bij elkaar geteld heeft Nederland ca. 240 hectare aan wijngaarden. Gelderland heeft de meeste, gevolgd door Limburg. Daarnaast telt het land vele mensen die het leuk vinden een wijngaard te hebben en van druiven wijn te maken. Het is een enthousiaste groep waarvan het aantal moeilijk
te schatten is.
Hybride rassen
Volgens Stan Beurskens van wijngaard Martinus in het Zuid-
Limburgse Vijlen, gebruikten de commerciële wijngaarden in Zuid-Nederland tot 15 jaar geleden alleen de klassieke druivenrassen Riesling, Müller-Thurgau, Dornfelder, Auxerrois, Pinot Gris en
Pinot Noir. De klassieke rassen hebben twee nadelen. Ze zijn gevoelig voor meeldauw en ze rijpen zelfs in Limburg niet elk jaar goed. Volgens Stan is bijna heel Nederland geschikt voor wijnbouw, wanneer je maar de juiste druivenrassen gebruikt. Ten onrechte wordt vaak de klimaatverandering als oorzaak van die groei gesuggereerd. Het zijn met name de hybride rassen die ervoor zorgen dat wijnbouw in Nederland mogelijk is. Dat Stan verstand van zaken heeft, bewijst hij jaar in jaar uit met zijn eigen wijnen. Hij studeerde oenologie aan de beroemde universiteit van Stellenbosch in Zuid-Afrika en aan de universiteit van Geisenheim in Duitsland. Naast zijn theoretische achtergrond heeft hij inmiddels bijna 20 jaar praktijkervaring in verschillende wijngaarden over de hele aardbol in zowel de klassieke als de nieuwe wereld. In 2007 begon hij zijn eigen wijnbouwadviesbureau, waarmee hij meer dan 60 wijngaarden in binnen- en buitenland begeleidt bij de wijnbouw en vinificatie.
Om te begrijpen wat hybride rassen zijn, zul je eerst moeten weten wat het verschil is tussen een ras en een soort. Het verschil kan je het makkelijkst uitleggen in vergelijking met dieren. Het soort dier is een hond en het ras is een labrador. Om deze vergelijking naar druiven te plaatsen: er zijn ongeveer 25 druivensoorten. De druivensoort (wijnplant) die gebruikt wordt voor wijnbouw in heel Europa is de Vitis Vinifera. Van deze Vitis Vinifera bestaan ongeveer 20.000 rassen. Denk hierbij aan Chardonnay, Merlot, etc. Een hybride ras ontstaat door het kruisen van verschillende druivensoorten en of rassen. Vergelijk het weer met dieren: een kruising tussen een paard en een ezel is een muilezel. Bekende hybride druivenrassen, die veel in Nederland aangeplant staan, zijn onder andere Johanniter en Solaris. De Solaris is een wit druivenras dat in 1975 ontwikkeld werd door het Weinbau-instituut te Freiburg, aldaar bekend onder de naam FR 240-75. Zij kwam voort uit de kruising tussen Merzling en Geisenheim 6493. Hiermee is zij een verre verwant van de Riesling en Pinot gris. Door al het gekruis is de druif niet helemaal een pure Vitis Vinifera gebleven, waardoor zij tot de hybride rassen gerekend wordt. De naam Solaris is afgeleid van ‘solar’ (de zon), dit vanwege haar kracht en vroegzomerse rijpheid. Ook de Johanniter is een witte druif. Ze werd in 1968 door Johannes Zimmermann van het wijnbouwinstituut in Freiburg gekweekt als schimmel-resistent, dit als resultaat van kruisingen tussen Riesling, Seyve-Villard, Ruländer, en Gutedel. De druif werd genoemd naar de kweker omdat hij als hoofd van het Freiburger Instituut zo’n vooruitziende blik had betreffende schimmelresistente rassen. Uiterlijke overeenkomsten met de moederdruif Riesling zijn onmiskenbaar aanwezig in zowel de druif, de tros als het blad. De oogsttijd ligt wat vroeger in het jaar. Tegen valse meeldauw en echte meeldauw is de druif redelijk goed bestand en bovendien is ze vorstbestendig. Daarentegen is zij gevoelig voor chlorose en vatbaar voor botrytis en grijze rot. Is Nederland daarmee een land voor witte wijnen? Dat is zeker zo. Maar let op, er verschijnen steeds meer rode en bubbelwijnen van hoge kwaliteit. Denk daarbij aan druivenrassen als Regent, Monarch, Cabernet Cortis, Cantor en Pinotin.
Wijn op maat
Als kleine zelfstandige wijnmaker je brood in Nederland verdienen, is heel moeilijk. Neerlands Wijnmakerij pakt het anders aan. Roelof en Ilse Visscher zijn begin 2000 gestart met Wijngaard Hof van Twente in het Twentse Bentelo. Op dit moment bestaat Twentewijn Holding uit 4 volwaardige bedrijven die alle werkzaam zijn in de wijnbusiness. Inmiddels wordt voor ruim 30 wijnbouwers de wijn gemaakt.
“Al vanaf 500 liter per partij kan bij ons apart worden uitgebouwd.
We werken met de modernste technieken, gekwalificeerd personeel en
met buitenlandse oenologen als adviseur”, weet Roelof te melden.
Zo produceren zij bijvoorbeeld de signatuurwijnen voor De Librije in Zwolle. Vaderlandse wijnen gaan steeds meer een gewoonte worden op de Nederlandse wijnkaarten. Helaas is de grond erg prijzig en zijn de personeelskosten en de kosten van de vinificatieapparatuur hoog. Hierdoor zijn de prijzen van de wijn aan de hogere kant. De Nederlandse wijnmaker zou zich daarom meer mogen onderscheiden, denk bijvoorbeeld aan een rode mousserende wijn of een edele zoete wijn van Solaris. Er zijn wijnmakers die volledig van hun sap kunnen leven, de meesten hebben er nog een activiteit naast.
